"ΕΛΕΝΗ" ΚΑΙ ΓΡΑΜΜΟΣ -ΒΙΤΣΙ": ΔΥΟ ΤΑΙΝΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΜΜΟΡΙΤΟΠΟΛΕΜΟ

Πλησιάζει ξανά η επέτειος των Δεκεμβριανών, όταν η "Χ" και το Σύνταγμα Χωροφυλακής Μακρυγιάννη κράτησε ελεύθερη της Αθήνα από τους Μπολσεβίκους του ΕΑΜ, πριν αφιχθούν στην Αθήνα οι 'Αγγλοι και η Μεραρχία του Ρίμινι. Έτσι αποφασίσαμε να αναφερθούμε σε δύο ταινίες, οι οποίες αναφέρονται στον Συμμοριτοπόλεμο. Η μία είναι η "Ελένη" του Πήτερ Γέητς βασισμένη στο ομώνυμο βιβλίο του Νίκου Γκατζογιάννη. 

Η δεύτερη είναι ο αγνοημένος για μεγάλο διάστημα αλλά δημοφιλής ως προσφορά σε εφημερίδες "Γράμμος- Βίτσι" του Ηλία Μαχάιρα, ο οποίος είναι και η μόνη ελληνική ταινία που μιλάει για την εποποιϊα του Μακρυγιάννη. 

Η «Ελένη» του Γκατζογιάννη και του Χόλυγουντ

 Η «Ελένη» αναφέρεται στις προσπαθειες της μητέρας του συγγραφέα Νίκου Γκατζογιάννη, της Ελένης να σώσει τα παιδιά της από το παιδομάζωμα, όταν οι αντάρτες μπαίνουν στον Λιά ένα χωρίο κοντά στα Αλβανικά σύνορα λίγο πριν το τέλος του συμμοριτοπόλεμου. Παράλληλα είναι η ιστορία του γιου της (Τζων Μάλκοβιτς), φτασμένου δημοσιογράφου των «Νιου Γιορκ Τάιμς» που έρχεται στην Ελλάδα το 1979 για να βρει τους φονιάδες της μητέρας του (Κέητ Νάλλιγκαν). Η ταινία παίζει ανάμεσα σε αυτές τις δύο παράλληλες ιστορίες. Στο πρώτο μέρος, η Ελένη είναι μία τίμια, φτωχή και θαρραλέα γυναίκα που ο άνδρας της ζει στην Αμερική και μαζεύει λεφτά για να τους καλέσει κοντά του. Παρόλο που είναι φανερό ότι ανήκει στην Δεξιά, η Ελένη μένει μακριά από την πολιτική και σώζει τον Σπύρο, ξάδελφο της αριστερής της φίλης Κατίνας (η βραβευμένη με Όσκαρ Β’ ρόλου νάνος ηθοποιός Λίντα Χαντ). Όμως αυτή η φιλευσπλαχνία δεν αναγνωρίζεται από τον Σπύρο, όταν επιστρέφει στον Λια ως καπετάνιος του «Δημοκρατικού Στρατού». Αντίθετα θα απαιτήσει από την Ελένη να δώσει την μεγαλύτερη της κόρη στον «Δημοκρατικό Στρατό».

Τότε σε μια μαρτυρική σκηνή που σε κάνει να ανατριχιάσεις, η Ελένη καίει με πυρωμένο σίδερο το πόδι της κόρης της για να μην την πάρουν οι μπολσεβίκοι. Στην δεύτερη πιο σημαντική σκηνή της ταινίας, ο Κατής, ο πολιτικός υπεύθυνος του «Δημοκρατικού Στρατού» της περιοχής, θα δελεάσει με φρέσκο ψωμί και μαρμελάδα τα πεινασμένα παιδιά και τις μανάδες τους για να τα παραδώσουν στο παιδομάζωμα τα παιδιά τους για να πάνε στην Αλβανία και την Τσεχοσλοβακία, όπου θα εμποτιστούν με την κομμουνιστική ιδεολογία. Τότε είναι που αντιδρά η Κατίνα στον χωρισμό μανάδων και παιδιών, κάτι που θα της στοιχίσει την ζωή. Όπως θα στοιχίσει και στην Ελένη, όταν θα φυγαδεύσει τον Νίκο της μαζί με άλλα παιδιά. Η Κέητ Νέλλιγκαν είναι συγκλονιστική σε μια ταινία που ταινία που περισσότερο από τα εγκλήματα των αριστερών, δείχνει τον ιερό δεσμό μάνας και γιου. Όπως και το ήθος του τελευταίου, που θα αρνηθεί να γίνει τελικά τιμωρός του ανθρώπου που διέταξε την εκτέλεση της μάνας του, θα απελευθερωθεί από το μίσος του και θα εκτιμήσει επιτέλους την ευτυχισμένη του οικογένεια. 

 Ο επικός «Γράμμος» του Ηλία Μαχαίρα

 Η μόνη όμως καθαρά ελληνική ταινία του αφιερώματος είναι ο «Γράμμος» του Ηλία Μαχαίρα, ή «Γράμμος-Βίτσι», όπως είναι γνωστή στους πατριωτικούς και εθνικιστικούς κύκλους. Παρόλο όμως τον τίτλο της δείχνει όλη την περίοδο από την Απελευθέρωση μέχρι την τελική φάση του αντισυμμοριακού αγώνα. Δείχνει δε την ιστορία του αριστερού Κάιν μιας οικογενείας εθνικοφρόνων. Κατά την διάρκεια της υποχώρησης των Γερμανών, ο Χρήστος Ρούσσης (Χριστόφορος Ζήκας), αντάρτης του ΕΛΑΣ, σώζεται από το εκτελεστικό απόσπασμα από τον Σταμάτη, που παριστάνει τον συνεργάτη των Γερμανών για να σώζει πατριώτες. Αυτόν τον άνθρωπο που του έσωσε την ζωή, ο Χρήστος θα τον κατηγορήσει για προδότη, ενώ δεν θα διστάσει να απειλήσει με το όπλο ακόμα και την ίδια του την μάνα. Από την αρχή καταλαβαίνουμε την βασισμένη ψυχή του Χρήστου που με τίποτα δεν είναι ευχαριστημένος. Ενώ, όπως και ο Σπύρος της «Ελένης» είναι ένα κλασσικό παράδειγμα αχαριστίας των κομμουνιστών που για αυτούς το μόνο που μετράει είναι η τυφλή βία εναντίον των αντιπάλων τους. Δεν είναι σύμπτωση που αποκαλεί «μοναρχοφασίστες» τα αδέλφια του, που δεν μπορούν να καταλάβουν «το λαϊκό ποτάμι που κατεβαίνει από τα βουνά». Μια προειδοποίηση για το τι θα ακολουθήσει μετά την Απελευθέρωση. Πράγματι βλέπουμε τους κλασσικούς αριστερούς με τις ντουντούκες να καλούν τον κόσμο να εναντιωθεί στην «δεύτερη κατοχή» των Εγγλέζων, αλλά και να δολοφονούν πολίτες χωρίς λόγο.

Η καλύτερη σκηνή είναι αυτή της μάχης το Μακρυγιάννη, του ελληνικού Αλκαζάρ. Εντύπωση αποτελεί η σκηνή όπου ο Άρης Βελουχιώτης βγάζει και απειλεί: «Ας τολμήσει κανείς να μην ανέβει (στο βουνό) και θα μιλήσει αυτό». Όλοι ξέρουν την γλώσσα του. «Θα τους αποδείξουμε ότι είμαστε Λερναία Ύδρα. Θα τους σαρώσουμε όλους, και τους εχθρούς μας και τους φασίστες». Μια σκηνή που δείχνει τον φανατισμό του σφαγέα του Ελληνισμού. Το αποκορύφωμα της ταινίας είναι η σκηνή του λαϊκού δικαστηρίου, όπου ο Χρήστος ως δικαστής πρέπει να δικάσει τον ίδιο του τον αδελφό του. Ο Γιώργος θα περιφρονήσει την προαποφασισμένη καταδίκη του, ενώ καλεί τον αδελφό του να μην γίνει Κάιν. Κάτι όμως που δεν θα αποφευχθεί ακόμα και με την ξαφνική εμφάνιση της μάνας τους (Ιλύα Λιβυκού) που προσπαθεί να τους συμφιλιώσει. Όπως λέει και ο πολιτικός ινστρούχτορας: «Ο πολιτικός αγώνας είναι πάνω από πατέρα, μητέρα και οικογένεια». Άποψη που αποδεικνύει την πώρωση των κομμουνιστών και την διαταραγμένη προσωπικότητα του Χρήστου.

 Όμως ο «Γράμμος» δεν είναι αντικομμουνιστική ταινία, αλλά ενωτική. Σε κάποια στιγμή ο αρχηγός μιας ομάδας του Εθνικού Στρατού φωνάζει στον αρχηγό της αντάρτικης ομάδας που είναι απέναντι του: «Είμαστε αδέλφια, δεν κάνει να σκοτωνόμαστε, ας δώσουμε τα χέρια». Και βγαίνει πρώτος άοπλος στο ξέφωτο. Και τότε αντίθετα με ότι θα πίστευε κανείς, ο αρχηγός του αντάρτικου μπουλουκιού διατάζει τους άνδρες του να αφήσουν τα όπλα τους και να ακολουθήσουν τον Εθνικό Στρατό. Ενώ προς το τέλος ο σαλπιστής παίζει για την σωρό και των νεκρών αδελφών που περνούν μετά το τέλος του πολέμου.

 Αυτές οι δύο ταινίες που προβάλλονται στο αφιέρωμα της «Ταινιοθήκης» δείχνουν όχι μόνο τα εγκλήματα των κομμουνιστών, αλλά και το μεγάλο ήθος της εθνικόφρονος παρατάξεως. Όπως και το γεγονός ότι πάντα έβλεπαν τους κομμουνιστές ως ασώτους αδελφούς και περίμεναν πάντα μια συγγνώμη για τα εγκλήματα για να σφάξουν τον αμνό τον σιτευτό. Κάτι που ποτέ δεν έγινε από την Αριστερά, που τώρα, όπως και τότε αποκαλούν τους δεξιούς και εθνικόφρονες «μοναρχοφασίστες». Νομίζουμε αυτές οι δύο τανίες θα πρέπει να υπάρχουν στην βιντεοθήκη κάθε δεξιού,, πατριώτη και εθνικιστή.